มหาวนวณฺณนา

[2007]

คจฺฉนฺโต โส ภารทฺวาโช, อทฺทสฺส อจฺจุตํ อิสิํ;

ทิสฺวาน ตํ ภารทฺวาโช, สมฺโมทิ อิสินา สหฯ

[2008]

‘‘กจฺจิ นุ โภโต กุสลํ, กจฺจิ โภโต อนามยํ;

กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปสิ, กจฺจิ มูลผลา พหูฯ

[2009]

‘‘กจฺจิ ฑํสา มกสา จ, อปฺปเมว สรีสปา;

วเน วาฬมิคากิณฺเณ, กจฺจิ หิํสา น วิชฺชติ’’ฯ

[2010]

‘‘กุสลญฺเจว เม พฺรหฺเม, อโถ พฺรหฺเม อนามยํ;

อโถ อุญฺเฉน ยาเปมิ, อโถ มูลผลา พหูฯ

[2011]

‘‘อโถ ฑํสา มกสา จ, อปฺปเมว สรีสปา;

วเน วาฬมิคากิณฺเณ, หิํสา มยฺหํ น วิชฺชติฯ

[2012]

‘‘พหูนิ วสฺสปูคานิ, อสฺสเม วสโต มม;

นาภิชานามิ อุปฺปนฺนํ, อาพาธํ อมโนรมํฯ

[2013]

‘‘สฺวาคตํ เต มหาพฺรหฺเม, อโถ เต อทุราคตํ;

อนฺโต ปวิส ภทฺทนฺเต, ปาเท ปกฺขาลยสฺสุ เตฯ

[2014]

‘‘ตินฺทุกานิ ปิยาลานิ, มธุเก กาสุมาริโย;

ผลานิ ขุทฺทกปฺปานิ, ภุญฺช พฺรหฺเม วรํ วรํฯ

[2015]

‘‘อิทมฺปิ ปานียํ สีตํ, อาภตํ คิริคพฺภรา;

ตโต ปิว มหาพฺรหฺเม, สเจ ตฺวํ อภิกงฺขสิ’’ฯ

[2016]

‘‘ปฏิคฺคหิตํ ยํ ทินฺนํ, สพฺพสฺส อคฺฆิยํ กตํ;

สญฺชยสฺส สกํ ปุตฺตํ, สิวีหิ วิปฺปวาสิตํ;

ตมหํ ทสฺสนมาคโต, ยทิ ชานาสิ สํส เม’’ฯ

[2017]

‘‘น ภวํ เอติ ปุญฺญตฺถํ, สิวิราชสฺส ทสฺสนํ;

มญฺเญ ภวํ ปตฺถยติ, รญฺโญ ภริยํ ปติพฺพตํ;

มญฺเญ กณฺหาชินํ ทาสิํ, ชาลิํ ทาสญฺจ อิจฺฉสิฯ

[2018]

‘‘อถ วา ตโย มาตาปุตฺเต, อรญฺญา เนตุมาคโต;

น ตสฺส โภคา วิชฺชนฺติ, ธนํ ธญฺญญฺจ พฺราหฺมณ’’ฯ

[2019]

‘‘อกุทฺธรูโปหํ โภโต [โภโต (สี. ปี.)], นาหํ ยาจิตุมาคโต;

สาธุ ทสฺสนมริยานํ, สนฺนิวาโส สทา สุโขฯ

[2020]

‘‘อทิฏฺฐปุพฺโพ สิวิราชา, สิวีหิ วิปฺปวาสิโต;

ตมหํ ทสฺสนมาคโต, ยทิ ชานาสิ สํส เม’’ฯ

[2021]

‘‘เอส เสโล มหาพฺรหฺเม, ปพฺพโต คนฺธมาทโน;

ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา, สห ปุตฺเตหิ สมฺมติฯ

[2022]

‘‘ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ, อาสทญฺจ มสํ ชฏํ;

จมฺมวาสี ฉมา เสติ, ชาตเวทํ นมสฺสติฯ

[2023]

‘‘เอเต นีลา ปทิสฺสนฺติ, นานาผลธรา ทุมา;

อุคฺคตา อพฺภกูฏาว นีลา อญฺชนปพฺพตาฯ

[2024]

‘‘ธวสฺสกณฺณา ขทิรา, สาลา ผนฺทนมาลุวา;

สมฺปเวธนฺติ วาเตน, สกิํ ปีตาว มาณวาฯ

[2025]

‘‘อุปริ ทุมปริยาเยสุ, สงฺคีติโยว สุยฺยเร;

นชฺชุหา โกกิลสงฺฆา, สมฺปตนฺติ ทุมา ทุมํฯ

[2026]

‘‘อวฺหยนฺเตว คจฺฉนฺตํ, สาขาปตฺตสมีริตา;

รมยนฺเตว อาคนฺตํ, โมทยนฺติ นิวาสินํ;

ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา, สห ปุตฺเตหิ สมฺมติฯ

[2027]

‘‘ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ, อาสทญฺจ มสํ ชฏํ;

จมฺมวาสี ฉมา เสติ, ชาตเวทํ นมสฺสติฯ

[2028]

‘‘กเรริมาลา วิตตา, ภูมิภาเค มโนรเม;

สทฺทลาหริตา ภูมิ, น ตตฺถุทฺธํสเต รโชฯ

[2029]

‘‘มยูรคีวสงฺกาสา, ตูลผสฺสสมูปมา;

ติณานิ นาติวตฺตนฺติ, สมนฺตา จตุรงฺคุลาฯ

[2030]

‘‘อมฺพา ชมฺพู กปิตฺถา จ, นีเจ ปกฺกา จุทุมฺพรา;

ปริโภเคหิ รุกฺเขหิ, วนํ ตํ รติวฑฺฒนํฯ

[2031]

‘‘เวฬุริยวณฺณสนฺนิภํ , มจฺฉคุมฺพนิเสวิตํ;

สุจิํ สุคนฺธํ สลิลํ, อาโป ตตฺถปิ สนฺทติฯ

[2032]

‘‘ตสฺสาวิทูเร โปกฺขรณี, ภูมิภาเค มโนรเม;

ปทุมุปฺปลสญฺฉนฺนา, เทวานมิว นนฺทเนฯ

[2033]

‘‘ตีณิ อุปฺปลชาตานิ, ตสฺมิํ สรสิ พฺราหฺมณ;

วิจิตฺตํ นีลาเนกานิ, เสตา โลหิตกานิ จฯ

[2034]

‘‘โขมาว ตตฺถ ปทุมา, เสตโสคนฺธิเกหิ จ;

กลมฺพเกหิ สญฺฉนฺโน, มุจลินฺโท นาม โส สโรฯ

[2035]

‘‘อเถตฺถ ปทุมา ผุลฺลา, อปริยนฺตาว ทิสฺสเร;

คิมฺหา เหมนฺติกา ผุลฺลา, ชณฺณุตคฺฆา อุปตฺถราฯ

[2036]

‘‘สุรภี สมฺปวายนฺติ, วิจิตฺตปุปฺผสนฺถตา;

ภมรา ปุปฺผคนฺเธน, สมนฺตา มภินาทิตาฯ

[2037]

‘‘อเถตฺถ อุทกนฺตสฺมิํ, รุกฺขา ติฏฺฐนฺติ พฺราหฺมณ;

กทมฺพา ปาฏลี ผุลฺลา, โกวิฬารา จ ปุปฺผิตาฯ

[2038]

‘‘องฺโกลา กจฺฉิการา จ, ปาริชญฺญา จ ปุปฺผิตา;

วารณา วยนา [สายนา (สี. ปี.), วุยฺหนา (สฺยา.)] รุกฺขา, มุจลินฺทมุภโต [มุจลินฺทมภิโต (สี. ปี.)] สรํฯ

[2039]

‘‘สิรีสา เสตปาริสา [เสตวาริสา (สี. ปี.)], สาธุ วายนฺติ ปทฺมกา;

นิคฺคุณฺฑี สิรีนิคฺคุณฺฑี [สรนิคฺคุณฺฑี (ก.)], อสนา เจตฺถ ปุปฺผิตาฯ

[2040]

‘‘ปงฺคุรา [ปงฺกุรา (สฺยา.), ปงฺคุลา (ก.)] พหุลา เสลา, โสภญฺชนา จ ปุปฺผิตา;

เกตกา กณิการา จ, กนเวรา จ ปุปฺผิตาฯ

[2041]

‘‘อชฺชุนา อชฺชุกณฺณา จ, มหานามา จ ปุปฺผิตา;

สุปุปฺผิตคฺคา ติฏฺฐนฺติ, ปชฺชลนฺเตว กิํสุกาฯ

[2042]

‘‘เสตปณฺณี สตฺตปณฺณา, กทลิโย กุสุมฺภรา;

ธนุตกฺการี ปุปฺเผหิ, สีสปาวรณานิ จฯ

[2043]

‘‘อจฺฉิวา สลฺลวา [สพลา (สี.), สิมลา (ปี.)] รุกฺขา, สลฺลกิโย จ ปุปฺผิตา;

เสตเครุ จ ตครา, มํสิกุฏฺฐา กุลาวราฯ

[2044]

‘‘ทหรา รุกฺขา จ วุทฺธา จ, อกุฏิลา เจตฺถ ปุปฺผิตา;

อสฺสมํ อุภโต ฐนฺติ, อคฺยาคารํ สมนฺตโตฯ

[2045]

‘‘อเถตฺถ อุทกนฺตสฺมิํ, พหุชาโต ผณิชฺชโก;

มุคฺคติโย กรติโย, เสวาลสีสกา พหูฯ

[2046]

‘‘อุทฺทาปวตฺตํ [อุทฺธาปวตฺตํ (สฺยา. ปี.)] อุลฺลุฬิตํ, มกฺขิกา หิงฺคุชาลิกา;

ทาสิมกญฺชโก [ทาสิมา โกญฺชโก (ก.)] เจตฺถ, พหู นีเจกฬมฺพกาฯ

[2047]

‘‘เอลมฺผุรกสญฺฉนฺนา [เอลมฺพรกสญฺฉนฺนา (สี. ปี.), เอฬมฺพเกหิ สญฺฉนฺนา (สฺยา.)], รุกฺขา ติฏฺฐนฺติ พฺราหฺมณ;

สตฺตาหํ ธาริยมานานํ, คนฺโธ เตสํ น ฉิชฺชติฯ

[2048]

‘‘อุภโต สรํ มุจลินฺทํ, ปุปฺผา ติฏฺฐนฺติ โสภนา;

อินฺทีวเรหิ สญฺฉนฺนํ, วนํ ตํ อุปโสภติฯ

[2049]

‘‘อฑฺฒมาสํ ธาริยมานานํ, คนฺโธ เตสํ น ฉิชฺชติ;

นีลปุปฺผี เสตวารี, ปุปฺผิตา คิริกณฺณิกา;

กเลรุกฺเขหิ [กเฏรุเกหิ (สี.), กเฏรุกฺเขหิ (ปี.)] สญฺฉนฺนํ, วนํ ตํ ตุลสีหิ จฯ

[2050]

‘‘สมฺมทฺทเตว คนฺเธน, ปุปฺผสาขาหิ ตํ วนํ;

ภมรา ปุปฺผคนฺเธน, สมนฺตา มภินาทิตาฯ

[2051]

‘‘ตีณิ กกฺการุชาตานิ, ตสฺมิํ สรสิ พฺราหฺมณ;

กุมฺภมตฺตานิ เจกานิ, มุรชมตฺตานิ ตา อุโภฯ

[2052]

‘‘อเถตฺถ สาสโป พหุโก, นาทิโย [นาริโย (ก.)] หริตายุโต;

อสี ตาลาว ติฏฺฐนฺติ, เฉชฺชา อินฺทีวรา พหูฯ

[2053]

‘‘อปฺโผฏา สุริยวลฺลี จ, กาฬียา [โกฬียา (ก.)] มธุคนฺธิยา;

อโสกา มุทยนฺตี จ, วลฺลิโภ ขุทฺทปุปฺผิโยฯ

[2054]

‘‘โกรณฺฑกา อโนชา จ, ปุปฺผิตา นาคมลฺลิกา [นาควลฺลิกา (สี. ปี.)];

รุกฺขมารุยฺห ติฏฺฐนฺติ, ผุลฺลา กิํสุกวลฺลิโยฯ

[2055]

‘‘กเฏรุหา จ วาสนฺตี, ยูถิกา มธุคนฺธิยา;

นิลิยา สุมนา ภณฺฑี, โสภติ ปทุมุตฺตโรฯ

[2056]

‘‘ปาฏลี สมุทฺทกปฺปาสี, กณิการา จ ปุปฺผิตา;

เหมชาลาว ทิสฺสนฺติ, รุจิรคฺคิ สิขูปมาฯ

[2057]

‘‘ยานิ ตานิ จ ปุปฺผานิ, ถลชานุทกานิ จ;

สพฺพานิ ตตฺถ ทิสฺสนฺติ, เอวํ รมฺโม มโหทธิฯ

[2058]

‘‘อถสฺสา โปกฺขรณิยา, พหุกา วาริโคจรา;

โรหิตา นฬปี [นฬเป (ก.)] สิงฺคู, กุมฺภิลา มกรา สุสูฯ

[2059]

‘‘มธุ จ มธุลฏฺฐิ จ, ตาลิสา จ ปิยงฺคุกา;

กุฏนฺทชา ภทฺทมุตฺตา [อุนฺนกา ภทฺทมุฏฺฐา จ (ก.)], เสตปุปฺผา จ โลลุปาฯ

[2060]

‘‘สุรภี จ รุกฺขา ตครา, พหุกา ตุงฺควณฺฏกา [ตุงฺควลฺลิกา (ก.)];

ปทฺมกา นรทา กุฏฺฐา, ฌามกา จ หเรณุกาฯ

[2061]

‘‘หลิทฺทกา คนฺธสิลา, หิริเวรา จ คุคฺคุลา;

วิเภทิกา โจรกา กุฏฺฐา, กปฺปุรา จ กลิงฺคุกาฯ

[2062]

‘‘อเถตฺถ สีหพฺยคฺฆา จ, ปุริสาลู จ หตฺถิโย;

เอเณยฺยา ปสทา เจว, โรหิจฺจา สรภา มิคาฯ

[2063]

‘‘โกฏฺฐสุณา สุโณปิ จ, ตุลิยา นฬสนฺนิภา;

จามรี จลนี ลงฺฆี, ฌาปิตา มกฺกฏา ปิจุฯ

[2064]

‘‘กกฺกฏา กฏมายา จ, อิกฺกา โคณสิรา พหู;

ขคฺคา วราหา นกุลา, กาฬเกตฺถ พหูตโสฯ

[2065]

‘‘มหิํสา โสณสิงฺคาลา, ปมฺปกา จ สมนฺตโต;

อากุจฺฉา ปจลากา จ, จิตฺรกา จาปิ ทีปิโยฯ

[2066]

‘‘เปลกา จ วิฆาสาทา, สีหา โคคณิสาทกา;

อฏฺฐปาทา จ โมรา จ, ภสฺสรา จ กุกุตฺถกาฯ

[2067]

‘‘จงฺโกรา กุกฺกุฏา นาคา, อญฺญมญฺญํ ปกูชิโน;

พกา พลากา นชฺชุหา, ทินฺทิภา กุญฺชวาชิตา [กุญฺชวาทิกา (สี. ปี.)]ฯ

[2068]

‘‘พฺยคฺฆินสา โลหปิฏฺฐา, ปมฺมกา [ปมฺปกา (สี. ปี.), จปฺปกา (สฺยา.), ปพฺพกา (ก.)] ชีวชีวกา;

กปิญฺชรา ติตฺติราโย, กุลา จ ปฏิกุตฺถกาฯ

[2069]

‘‘มนฺทาลกา เจลเกฏุ, ภณฺฑุติตฺติรนามกา;

เจลาวกา ปิงฺคลาโย [ปิงฺคุลาโย (สี. ปี.)], โคฏกา องฺคเหตุกาฯ

[2070]

‘‘กรวิยา จ สคฺคา จ, อุหุงฺการา จ กุกฺกุหา;

นานาทิชคณากิณฺณํ, นานาสรนิกูชิตํฯ

[2071]

‘‘อเถตฺถ สกุณา สนฺติ, นีลกา [สาฬิกา (ก.)] มญฺชุภาณิกา;

โมทนฺติ สห ภริยาหิ, อญฺญมญฺญํ ปกูชิโนฯ

[2072]

‘‘อเถตฺถ สกุณา สนฺติ, ทิชา มญฺชุสฺสรา สิตา;

เสตจฺฉิกุฏา ภทฺรกฺขา, อณฺฑชา จิตฺรเปขุณาฯ

[2073]

‘‘อเถตฺถ สกุณา สนฺติ, ทิชา มญฺชุสฺสรา สิตา;

สิขณฺฑี นีลคีวาหิ, อญฺญมญฺญํ ปกูชิโนฯ

[2074]

‘‘กุกุตฺถกา กุฬีรกา, โกฏฺฐา โปกฺขรสาตกา;

กาลาเมยฺยา พลิยกฺขา, กทมฺพา สุวสาฬิกาฯ

[2075]

‘‘หลิทฺทา โลหิตา เสตา, อเถตฺถ นลกา พหู;

วารณา ภิงฺคราชา จ, กทมฺพา สุวโกกิลาฯ

[2076]

‘‘อุกฺกุสา กุรรา หํสา, อาฏา ปริวเทนฺติกา;

ปากหํสา อติพลา, นชฺชุหา ชีวชีวกาฯ

[2077]

‘‘ปาเรวตา รวิหํสา, จกฺกวากา นทีจรา;

วารณาภิรุทา รมฺมา, อุโภ กาลูปกูชิโนฯ

[2078]

‘‘อเถตฺถ สกุณา สนฺติ, นานาวณฺณา พหู ทิชา;

โมทนฺติ สห ภริยาหิ, อญฺญมญฺญํ ปกูชิโนฯ

[2079]

‘‘อเถตฺถ สกุณา สนฺติ, นานาวณฺณา พหู ทิชา;

สพฺเพ มญฺชู นิกูชนฺติ, มุจลินฺทมุภโตสรํฯ

[2080]

‘‘อเถตฺถ สกุณา สนฺติ, กรวิยา นาม เต ทิชา [กรวี นาม เต ทิชา (สี. ปี.)];

โมทนฺติ สห ภริยาหิ, อญฺญมญฺญํ ปกูชิโนฯ

[2081]

‘‘อเถตฺถ สกุณา สนฺติ, กรวิยา นาม เต ทิชา;

สพฺเพ มญฺชู นิกูชนฺติ, มุจลินฺทมุภโตสรํฯ

[2082]

‘‘เอเณยฺยปสทากิณฺณํ, นาคสํเสวิตํ วนํ;

นานาลตาหิ สญฺฉนฺนํ, กทลีมิคเสวิตํฯ

[2083]

‘‘อเถตฺถ สาสโป พหุโก [สามา พหุกา (สฺยา. ก.)], นีวาโร วรโก พหุ;

สาลิ อกฏฺฐปาโก จ, อุจฺฉุ ตตฺถ อนปฺปโกฯ

[2084]

‘‘อยํ เอกปที เอติ, อุชุํ คจฺฉติ อสฺสมํ;

ขุทํ [ขุทฺทํ (สฺยา. ก.)] ปิปาสํ อรติํ, ตตฺถ ปตฺโต น วินฺทติ;

ยตฺถ เวสฺสนฺตโร ราชา, สห ปุตฺเตหิ สมฺมติฯ

[2085]

‘‘ธาเรนฺโต พฺราหฺมณวณฺณํ, อาสทญฺจ มสํ ชฏํ;

จมฺมวาสี ฉมา เสติ, ชาตเวทํ นมสฺสติ’’ฯ

[2086]

อิทํ สุตฺวา พฺรหฺมพนฺธุ, อิสิํ กตฺวา ปทกฺขิณํ;

อุทคฺคจิตฺโต ปกฺกามิ, ยตฺถ เวสฺสนฺตโร อหุ’’ฯ

มหาวนวณฺณนาฯ

ทารกปพฺพํ

[2087]

‘‘อุฏฺเฐหิ ชาลิ ปติฏฺฐ, โปราณํ วิย ทิสฺสติ;

พฺราหฺมณํ วิย ปสฺสามิ, นนฺทิโย มาภิกีรเร’’ฯ

[2088]

‘‘อหมฺปิ ตาต ปสฺสามิ, โย โส พฺรหฺมาว ทิสฺสติ;

อทฺธิโก วิย [อตฺถิโก วิย (สี. ปี.)] อายาติ, อติถี โน ภวิสฺสติ’’ฯ

[2089]

‘‘กจฺจิ นุ โภโต กุสลํ, กจฺจิ โภโต อนามยํ;

กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปถ, กจฺจิ มูลผลา พหูฯ

[2090]

‘‘กจฺจิ ฑํสา มกสา จ, อปฺปเมว สรีสปา;

วเน วาฬมิคากิณฺเณ, กจฺจิ หิํสา น วิชฺชติ’’ฯ

[2091]

‘‘กุสลญฺเจว โน พฺรหฺเม, อโถ พฺรหฺเม อนามยํ;

อโถ อุญฺเฉน ยาเปม, อโถ มูลผลา พหูฯ

[2092]